هرکی سرش برگرده ، برگش رو پاره می‌کنم و نمره‌ی اون رو صفرمی دم”

این فریاد یک مراقب امتحان است که نمی‌خواهد کسی تقلب کند.

از من می‌پرسند چگونه مانع تقلب دانش آموزان و دانشجویان در زمان امتحان شویم؟

اما قبل از اینکه به پاسخ این پرسش بپردازیم باید ببینیم اصلاً چرا تقلب به وجود می‌آید و بعد بدانیم دانش آموزان چگونه تقلب می‌کنند و بعد برویم به سراغ ممانعت از تقلب در امتحان. هرچند اگر ما عوامل تقلب و روش‌های آن را بشناسیم به‌صورت خودکار راهی برای مقابله با آن پیدا خواهیم کرد.

این مقاله را به سه قسمت تقسیم کرده‌ام که در اینجا عوامل تقلب در امتحان بررسی می‌شود و مقالات بعدی در سایت روش تدریس قرار خواهد گرفت.

1. عوامل تقلب
2. ۳۰ روش تقلب در امتحان 
3. چگونه مانع تقلب در سر جلسه‌ی امتحان شویم

[highlight background=”” color=””]عوامل تقلب در امتحان[/highlight]

۱-نمره گرایی بیش‌ازحد

وقتی همه‌چیز به نمره ختم می‌شود ، وقتی نشانه‌ی هوش ، اخلاق، جایگاه اجتماعی در مدرسه، مهارت‌های فردی و … فقط نمره است، پس نمره خیلی باارزش می‌شود. نمره می‌شود یک گنج که برای به دستان آوردن آن باید مثل دزدان دریایی دست به هر کاری زد. حتی تقلب و ضایع کردن حق دیگران. یادگیری مهم است نه نمره . نمره فقط به فقط یک ملاک سنجش یادگیری است که هیچ‌وقت به‌صورت صد در صد یادگیری را نشان نمی‌دهد.پس دانش آموزان و دانشجویان باید بدانند که نمره چیز مهمی است ولی همه‌چیز نیست.

۲-نداشتن انگیزه برای یادگیری

در بیشتر مقالات سایت روش تدریس به این نکته اشاره‌کرده‌ام که یاددادن به آدم‌های بی‌انگیزه مثل دمیدن بر زغال‌های خاموش است . روش‌های ایجاد انگیزه را در “مقاله‌ی کبریت‌هایی برای شعله‌ور کردن انگیزه در مخاطبان ” گفته‌ام. وقتی انگیزه یادگیری نباشد پس یادگیری نیست ، بدون یادگیری که نمی‌شود در امتحان نمره‌ی خوب به دست آورد پس تنها گزینه‌ی پیش رو کسب نمره با تقلب در امتحان است.

۳-امتحان‌های خیلی سخت

برخی از اساتید و معلمان به دلایلی عجیب امتحان‌های خیلی سخت می‌گیرند . حتی چیزهایی در آزمون از دانش آموزان می‌خواهند که اصلاً نگفته‌اند و یا هیچ تأکیدی بر آن نکرده‌اند. توضیح این افراد این است که “ما نگفتیم، ولی خودتان باید می‌خواندید.” این اشتباه است . ما باید چیزی را مورد آزمون قرار دهیم که قرار بوده دانش آموزان یاد بگیرند. به نظر من چنین معلمانی یا دارند کم‌کاری می‌کنند یا می‌خواهند خودشان را خیلی مهم ، دانا و حرفه‌ای جلوه دهند. البته بعضی مواقع در کلاس‌هایی که همه سطح بسیار بالایی دارند می‌توان این کار را انجام داد . یعنی در یک امتحان بیست نمره‌ای ، یک نمره یا نیم نمره از جایی سؤال آورد که فقط دانش آموزان خیلی زرنگ به آن دقت می‌کنند. اما اگر قرار باشد حجم زیادی از سوا لات از نوع سوا لات حاشیه‌ای باشند روایی آزمون ما از بین خواهد رفت. (روایی یعنی : آزمون آن چیزی را اندازه‌گیری کند که ما می‌خواهیم نه چیز دیگری را)

۴-عادت کردن به تقلب

برخی از دانش آموزان به تقلب عادت کرده‌اند . حتی شما اگر بهترین تدریس را هم داشته باشید و دانش آموز هم همه‌چیز را یاد داشته باشد، اما بازهم دوست دارد تقلب کند. یعنی از تقلب کردن لذت می‌برد. این حالت را در دانش آموزان زرنگ و درس‌خوان هم می‌توان مشاهده کرد. به گفته‌ی امام علی (ع) : انسان به هر چیزی که از آن منع شود حریص‌تر می‌شود. شاید یکی از دلایل لذت بردن از تقلب ، همین ممنوع بودن آن باشد. یادم می‌آید در دوره‌ی دبیرستان یکی از بهترین دوستانم به نام جواد که شاگرداول هم بود به‌شدت به تقلب علاقه داشت. یک‌بار قبل از امتحان فیزیک از او خواستم که سؤالی را برای من توضیح دهد و خیلی خوب این کار را انجام داد. اتفاقاً امتحان فیزیک  خیلی ساده بود و سؤال آخر،همان سؤالی بود که من پرسیده بودم. ولی سر جلسه‌ی امتحان دیدم جواد با صدای آهسته صدا می‌زند ” محمد ، محمد سؤال آخر چی میشه؟”  راستش با تعجب جواب را به او گفتم. بعد از امتحان از او پرسیدم: ” جواد واقعاً سؤال آخر رو بلد نبودی؟”  گفت راستش حوصله‌ی فکر کردن نداشتم و چون تو این امتحان تقلب نکرده بودم کلاً حالم گرفته بود. آن امتحان را هردوی ما بیست گرفتیم (جواد اکنون یک‌چشم پزشک بسیار موفق شده است.)

۵-عادی شدن تقلب

متأسفانه تقلب کردن بدجوری در فرهنگ دانش آموزان و دانشجویان ما ریشه دوانیده است. بهتر بگویم تقلب یک فرهنگ شده است. حتی در برخی از گروه‌های دانش‌آموزی کسی که تقلب نکند و تقلب نرساند بی‌فرهنگ است.و فرد متقلب به خودش افتخار می‌کند. به نظر من چون در مدارس ما هیجان‌های مفید خیلی کم‌رنگ است ،دانش آموزان برای خلق هیجان و لذت بردن دست به چنین کارهایی می‌زنند . پس اگر هیجان‌ها ، لذت‌ها، و شادی‌های درست در مدرسه وجود داشته باشد . مقداری از میزان تقلب‌ها کاسته می‌شود

۶-درس‌های به‌دردنخور

اگر افراد حس کنند که آنچه می‌آموزند به درد زندگی واقعی آن‌ها نمی‌خورد خیلی راحت از یادگیری آن صرف‌نظر می‌کنند و ترجیح می‌دهند نمره‌ی آن درس را از طریق تقلب کسب کنند.

۷-تنفر از استاد یا معلم

وای به‌روزی که دانش آموزان از معلم خود متنفر باشند. دلیل این تنفر هرچه باشد باعث می‌شود تا یادگیری آن درس با مشکل مواجه شود. و یاد نگرفتن عاملی برای تقلب است. جالب اینجاست که حتی اگر یادگیری هم اتفاق بیافتد بازهم عده‌ای برای لجبازی با معلم خود تقلب می‌کنند. در مقاله ی معلمان جذاب گفته شده که چگونه می توان محبوب دانش آموزان شد.

۸-دانش آموزان درس نخوان

در هر محیطی مخاطبینی پیدا می‌شوند که به هیچ صراطی مستقیم نیستند و کار کردن و آموزش دادن به آن‌ها واقعاً سخت است. یعنی به‌اندازه‌ی یک کلاس چهل‌نفره انرژی می‌برند. راستش برای این افراد که هیچ علاقه‌ای به درس خواندن ندارند پیشنهادی خاص دارم . پیشنهادی که گفتنش خیلی جرات می‌خواهد.پیشنهاد من این است که این افراد عمر خود را با درس خواندن تلف نکنند. این‌ها شاید مهارت‌های دیگری داشته باشند که بتوانند خیلی زودتر از همکلاسی‌هایشان به موفقیت برسند. جالب است بدایند برخی از نوابغ جزو همین گروه از دانش آموزان بوده‌اند.(خواهش می‌کنم فعلاً این پیشنهاد را از من نشنیده بگیرید چون اگر نتوانید خانواده و سایر همکاران را متقاعد کنید احتمالاً به شما تهمت‌های وحشت ناکی خواهند زد.)

۹-جو رقابتی شدید

این هم مثل مورد اول است . یعنی نباید آن‌قدر رقابت شدید باشد که به خاطر پشت سر گذاشتن دیگران دانش‌آموز مجبور شود تقلب کند. ترس از عواقب نمره‌ی بد خیلی درآور است ، ترس از تحقیر شدن توسط همکلاسی‌ها و ترس‌هایی نظیر این باعث می‌شود تا احتمال تقلب افزایش پیدا کند. پیشنهاد می‌کنم مقاله‌ی” تدریس بدون پاداش و تنبیه ” را مطالعه کنید

۱۰- حفظی بودن مطالب

دانش آموزان به‌خصوص آن‌هایی که خلاق و باهوش هستند از حفظ کردن فرار می‌کنند. به قول رابرت کیو ساکی :

این‌ها همان‌هایی هستند که در آینده کارآفرین می‌شوند نه کارمند.

برخی انقدر از حفظ کردن بدشان می‌آید که خیلی راحت ترجیح می‌دهند  نمره‌ی مطالب حفظی را از راه تقلب کسب کنند. البته برخی هم تنبل هستند و چه حفظی و غیر حفظی ترجیح می‌دهند تقلب کنند!پس باید مطالب حفظی را با ترفندهایی مثل تصویرسازی و …. ساده کنیم تا یادگیری آن ساده‌تر شود

نتیجه

ایمان‌دارم که می‌شود کاری کرد که هیچ‌کس نیازی به تقلب در امتحان نداشته باشد

ایمان‌دارم که اگر هرکس هرچه را دوست دارد یاد بگیرد آن‌وقت تقلب در امتحان معنایی نخواهد داشت.

http://raveshtadris.com